Basic HTML Version
Σχετικά με το Διανοητικό Κεφάλαιο
Η γνώση διαδραματίζει βασικό ρόλο τόσο στην οικονομία όσο και στην κοινωνία,
οι οποίες όπως προκύπτει εξαρτώνται όλο και περισσότερο από αυτή. Παρόλα
αυτά, η γνώση που παράγεται σε έναν οργανισμό (διανοητικό κεφάλαιο) δεν
αποτελεί μέρος των συνηθισμένων ετήσιων εκθέσεων. Η έκθεση του ΕΚΤ για τη
διετία 2000-2001, με έμφαση στο διανοητικό κεφάλαιο, προσπαθεί να
αποτυπώσει για πρώτη φορά και άυλους πόρους (intangible assets), έτσι ώστε οι
φορείς χρηματοδότησης και οι χρήστες του να σχηματίσουν μια συνολική εικόνα
του οργανισμού.
Η προσπάθεια για καταγραφή και αποτύπωση της γνώσης δεν αποτελεί καινούριο
φαινόμενο. Ωστόσο, η συστηματική θεώρηση της ξεκίνησε σχετικά πρόσφατα όταν
διάφοροι οργανισμοί και εταιρείες αναγνώρισαν την ανάγκη να δοθεί έμφαση στη
γνώση
και στη
διαχείριση
της.
Η γνώση, συγκρινόμενη με τους κλασικούς συντελεστές παραγωγής (οικονομικό
κεφάλαιο, πρώτες ύλες κ.ά.) χαρακτηρίζεται από κάποιες μοναδικές ιδιότητες όπως ότι δεν
εξαντλείται, ούτε καταστρέφεται από τη χρήση ή την κατανάλωση, ενώ αντίθετα, η αξία
της αυξάνεται με τη διάχυση. Αναμφισβήτητα, αποτελεί ένα αγαθό με αυξανόμενη
απόδοση, και ιδιαίτερα θετικές επιδράσεις στο άμεσο και ευρύτερο περιβάλλον. Από την
άλλη πλευρά, είναι δυνατό να χάσει τη αξία της σε σύντομο χρονικό διάστημα (για
παράδειγμα, όταν αναπτυχθεί μια εντελώς νέα τεχνολογία).
Θεωρείται ως δεδομένο στο πλαίσιο της παρούσας έκθεσης ότι τα δεδομένα και οι
πληροφορίες - για τη μεταφορά των οποίων δεν υπάρχει κανένας περιορισμός στη
μεταφορά τους την εποχή του Διαδικτύου- δεν συνιστούν γνώση. Η πληροφορία θα πρέπει
να μετατραπεί σε γνώση από τον ίδιο τον άνθρωπο, καθώς αποτελεί ένα πόρο που
συνδέεται με αυτόν. Η λεγόμενη «άρρητη γνώση» (tacit knowledge), δηλαδή τα στοιχεία
που βασίζονται στην εμπειρία ή στο ένστικτο, περιορίζουν τη δυνατότητα μεταφοράς
γνώσης από άτομο σε άτομο. Παρόλο που σε αρκετές περιπτώσεις η γνώση είναι άμεσα
διαθέσιμη, η απόκτησή της από άτομα και οργανισμούς εγείρει κόστη και συνεπάγεται
διαδικασία μάθησης. Για τη βέλτιστη μεταβίβαση της από έναν άνθρωπο σε έναν άλλο, θα
πρέπει να προβλεφθούν κατάλληλες δομές, συνθήκες και κίνητρα.
Επίσης, όπως επισημαίνεται όλο και συχνότερα οικονομικούς παρατηρητές, προϊόντα και
υπηρεσίες της οικονομίας στηρίζονται όλο και περισσότερο στη γνώση, ενώ σε αυτή
αποδίδεται και η σταθερή μείωση του ποσοστό των φυσικών συντελεστών οι οποίοι είναι
απαραίτητοι για την παραγωγή. Συμπερασματικά, όσο περισσότερη γνώση ενσωματώνεται
σε ένα προϊόν ή υπηρεσία, τόσο υψηλότερη αναμένεται να είναι η μελλοντική απόδοση
του προϊόντος, και κατ’ επέκταση αυξάνεται η αξία του οργανισμού που στηρίζεται στη
γνώση (γεγονός το οποίο αποτυπώνεται συνήθως στη χρηματιστηριακή αξία).
Ως αποτέλεσμα των παραπάνω ιδιοτήτων, η αξία της γνώσης μπορεί να αποδοθεί, στην
καλύτερη περίπτωση, με ανεπάρκεια από τα εργαλεία της κλασικής λογιστικής ή πιθανά να
μην είναι δυνατό να μετρηθεί και καθόλου. Η έκθεση με έμφαση στο διανοητικό κεφάλαιο
περιγράφει ένα καινούριο εργαλείο το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί προκειμένου να
μετρηθούν οι άυλοι πόροι οι οποίοι δεν περιλαμβάνονται σε συνηθισμένες ετήσιες
εκθέσεις. Η έκθεση αυτή περιγράφει τα αποτελέσματα του οργανισμού από τις
δραστηριότητες που βασίζονται στη γνώση, δίνεται δηλαδή έμφαση στην ανάδειξη και του
διανοητικού κεφαλαίου του ΕΚΤ.
Το διανοητικό κεφάλαιο ενός οργανισμού αποτελεί σήμερα τον σημαντικότερο ίσως
παράγοντα για την ανταγωνιστικότητα και τη βιωσιμότητα του. Περιγράφει – μεταξύ
άλλων - τους άυλους πόρους – πέρα από τα οικονομικά αποτελέσματα – όπως την
τεχνογνωσία του ανθρώπινου δυναμικού, την κουλτούρα και τη στρατηγική του φορέα,
τις επενδύσεις στο ανθρώπινο δυναμικό, διεργασίες σχετικές με την καινοτομία και
7